Wat is het verschil tussen acrylverf en olieverf?

Acrylverf is een relatief 'jonge' verf, terwijl olieverf al eeuwenlang bestaat. Maar wat is het verschil tussen acrylverf en olieverf? En waarom zou je voor de ene of voor de andere kiezen? Hieronder leggen we de belangrijkste verschillen uit.

Lijnolie

Bindmiddel

Het belangrijkste verschil tussen olieverf en acrylverf is het bindmiddel. Verf bestaat altijd uit pigment met een bindmiddel. Bij olieverf is dit bindmiddel olie (meestal lijnolie) en bij acrylverf is dat acrylaatharsdispersie (oneerbiedig gezegd: plastic). Deze basis van grondstoffen is dus het belangrijkste verschil. En dit heeft natuurlijk ook zijn invloed op het gebruik en resultaat van de verf.

Olieverf

Olieverf bestaat al eeuwenlang. Honderden jaren geleden waren er nog geen verffabrieken en maakten schilders zelf hun verf door pigmenten te vermengen met olie. Lijnolie is een drogende olie en vrij licht van kleur, waardoor de verf niet al te veel zal verdonkeren. Lijnolie wordt donker als deze in het donker bewaard wordt en dat geldt ook voor olieverf (en dus voor schilderijen van olieverf), maar als er vervolgens weer licht bijkomt, komen de oorspronkelijke kleuren weer terug.

Olieverf

Droogtijd

Het drogen van olieverf is een zeer traag chemisch proces dat plaatsvindt onder invloed van lucht en licht. Zuurstof uit de lucht wordt door de olie in de verf opgenomen en maakt een vast netwerk van moleculen. De energie die hiervoor nodig is komt uit het ultraviolette deel van het licht. Hoe lichter en luchtiger de omgeving, hoe sneller de droging. Op een koude, vochtige plek zal een olieverfschilderij niet zo snel drogen. Toch neemt ook het drogen op een lichte en goed geventileerde plek nogal wat tijd in beslag. Een dunne laag olieverf heeft al snel een half jaar tot een jaar nodig om te drogen. Wordt er in meerdere dikke lagen gewerkt, dan kan het tot wel vijf jaar duren voordat je schilderij helemaal droog is.

Doordat het drogen zo lang duurt, leent deze verf zich er bij uitstek voor om nat-in-nat te werken. Het werken in lagen kan ook, maar dan zul je moeten wachten tot de verflaag zo droog is dat deze niet meer oplost. Dit duurt gemiddeld zo'n één tot twee weken.

Hulpmiddelen

Met het Talens schildermedium sneldrogend kun je de droogtijd van olieverf verkorten. De siccatieven in het medium versnellen de zuurstofopname en daarmee het drogen van de verf. Voor het verdunnen van olieverf wordt terpentijn of terpentine gebruikt. Daarnaast zijn er nog veel meer hulpmiddelen voor olieverf die in het boekje Hulpmiddelen uitgebreid aan bod komen.

Voordelen

Waarom zou je dan toch voor olieverf kiezen als deze zo langzaam droogt?

• Ten eerste blijft de verf op het doek na droging precies hetzelfde als hoe je hem hebt opgebracht. Er vindt geen volumeverlies of kleurverandering plaats en de penseelstreek blijft behouden.
• Ten tweede kun je uitstekend nat-in-nat werken oftwel alla prima. Deze techniek houdt in dat het schilderij bestaat uit één enkele verflaag en moet worden voltooid zolang de verf nog nat is.
• Olieverf heeft een intense, diepe kleur en een hoge glansgraad.

Nadelen

• Droogt zeer langzaam
• Heeft een bepaalde geur
• Oplosmiddelen zijn terpentine en/of terpentijn
• Penselen schoonmaken met terpentine en/of terpentijn

Acrylbindmiddel

Acrylverf

Acrylverf is een vrij nieuwe verf die in de jaren '50 van de vorige eeuw is ontwikkeld voor het maken van duurzame schilderingen in openbare ruimtes en gebouwen. De acrylaathars die als bindmiddel wordt gebruikt, bleek alkalibestendig te zijn en daardoor geschikt om te gebruiken in combinatie met beton, cement en stucwerk. Langzaam maar zeker gingen steeds meer kunstenaars deze acrylverf ook in hun atelier gebruiken en raakte de verf bekend als een unieke verf met vele toepassingsmogelijkheden.

Droogtijd

Acrylverf is een sneldrogende verf waardoor je gemiddeld na een half uurtje je volgende laag op het doek kunt zetten. Dit heeft voor- en nadelen. Als je in lagen wilt werken, is het prettig dat de verf zo snel droogt, waardoor je snel verder kunt werken. Maar als je nat-in-nat wilt werken is het een nadeel, omdat je hier maar heel kort de tijd voor hebt. De acrylverf droogt doordat het water in de verf verdampt. Dit heeft als gevolg dat de verf ook volume verliest. Tot wel 40%. Dikke lagen verf worden daardoor na droging een stuk minder dik. Ook worden de kleuren iets donkerder na droging, omdat de acrylaatharsdispersie die in natte toestand melkwit is, transparant opdroogt.

Hulpmiddelen

Voor deze nadelen zijn een aantal hulpmiddelen ontwikkeld. Zo is er een retarder en een droogvertragend medium om de verf minder snel te laten drogen, waardoor je meer tijd hebt voor nat-in-nat technieken. Daarnaast zijn er verschillende gels en verdikkingsmedium die de verf dikker maken, waardoor deze minder volume verliest. Aan het veranderen van de kleur is helaas niets te doen. Je kunt er alleen rekening mee houden. Er bestaan nog veel meer hulpmiddelen voor acrylverf. Daar lees je meer over in ons blog over hulpmiddelen.

Acrylverf

Voordelen

• De verf droogt snel. Het snel drogen van acrylverf is zowel een voor- als een nadeel.
• Daarnaast is acrylverf geurloos en heb je geen oplosmiddelen nodig. Je verdunt de verf met water of met acrylmedium.
• Ook voor het schoonmaken van penselen heb je genoeg aan water en zeep (zolang de verf nog nat is).
• Doordat acrylverf als het ware een lijm is, hecht deze zich op vrijwel elke ondergrond. Ook kun je andere materialen zoals karton, zand of stof verlijmen in je schilderij.
• Vele toepassingen met behulp van diverse hulpmiddelen.

Nadelen

• De verf droogt zeer snel waardoor nat-in-nat schilderen lastig is.
• De verffilm is elastisch en wordt zachter of harder als gevolg van temperatuur.
• Volumeverlies na droging.
• Minieme kleurverandering na droging (colourshift).

Conclusie

Maar welke verf is nu het meest geschikt voor jou? Dat is een persoonlijke keuze en die kun je het beste maken door allebei de verven eens uit te proberen en te ontdekken welke jij het prettigste vindt. Iemand die gek is op olieverf zal je niet aan de acrylverf krijgen en de echte acrylist vindt olieverf maar lastig. Als je de verf eens wilt uitproberen, zonder er meteen handenvol geld aan uit te geven, zouden wij je aanraden om aan de slag te gaan met de setjes van Art Creation. Ze zijn er in olieverf en acrylverf en niet te duur. De kwaliteit is goed, maar niet de beste. Penselen die geschikt zijn voor olieverf zijn dat ook voor acrylverf, dus daar hoef je niet extra in te investeren.

Cobra olieverf

Watervermengbare olieverf

Om de keuze nog iets lastiger te maken bestaat er ook watervermengbare olieverf. Dit is géén olieverf op waterbasis, zoals soms wordt gedacht, maar een echte olieverf waaraan een emulgator is toegevoegd. Hierdoor kan deze olieverf vermengd worden met water en heb je geen oplosmiddelen zoals terpentine of terpentijn nodig. (De verf kán overigens wel vermengd worden met terpentine of terpentijn). Watervermengbare olieverf heeft alle eigenschappen van 'gewone' olieverf, zonder het nadeel dat je moet werken met oplosmiddelen. Cobra olieverf is er in een kunstenaars- en een studiekwaliteit en zeker de moeite waard om te overwegen.